گندله در واقع نوعی ماده اولیه برای تولید آهن خام است. گلوله‌هایی کوچک تولید شده از سنگ آهن و سایر مواد افزودنی است که سخت یا پخته می‌شوند. گندله مورد استفاده در روش احیای مستقیم نسبت به گندله کوره بلند دارای عیار آهن بیشتر و ناخالصی کمتر می‌باشد. گندله استفاده شده در کوره بلند باید دارای اندازه بزرگتر و استحکام بالاتری باشد که آن هم به اندازه کوره بلند بستگی دارد. درجه احیا پذیری نیز به درجه تخلخل، سطح تماس و تماس جامد گاز بستگی دارد.
برای تولید این محصول سنگ‌های آهن خرد شده و آسیا شده با دانه بندی بین صفر و صد میکرون در سطح جهان به عنوان خوراک گندله عرضه می‌گردد.
این مواد اولیه در صورت آسیاب کردن تکمیلی در مدتی کوتاه برای واحدهای احیای مستقیم که مجهز به تجهیزات گندله سازی هستند، باری مناسب به شمار می‌آیند. در برخی از فرآیندهای احیای مستقیم از گندله خام و خام سخت شده نیز استفاده می‌شود.
باید تلاش شود تا عیار سنگ آهن مورد استفاده در مواد خام به مرز ۶۹ درصد هماتیت یا ۷۲ درصد مگنتیت نزدیکتر باشد. مصرف کانسنگ با عیار بالا موجب صرفه جویی در حامل‌های انرژی خواهد بود.
گندله سازی فرآیندی ست که در آن به وسیله ی غلتاندن ذرات ریز مرطوب گلوله های توپی شکل ساخته می شود.
باید تلاش شود تا عیار سنگ آهن مورد استفاده در مواد خام به مرز ۶۹ درصد هماتیت یا ۷۲ درصد مگنتیت نزدیکتر باشد. مصرف کانسنگ با عیار بالا موجب صرفه جویی در حامل‌های انرژی خواهد بود.
این پروسه می تواند با یا بدون اضافه کردن مواد متصل کننده به وسیله ی دستگاه گندوله سازی استوانه ای (بشکه ای) یا دیسکی انجام شود. گندله خام (Green Ball) از طریق سیکل سخت شدن که شامل خشک سازی، پیش گرم کردن، سوزاندن در حدود ۱۳۵۰ درجه سانتیگراد و سپس سرد کردن است ساخته می شود
مراحل مهم در گندله سازی شامل موارد زیر است:
به طور کلی دو روش ساخت گندله وجود دارد:
• روش مخروطی یا استوانه دوار
• روش دیسکی
در ابعاد صنعتی استوانه های گندله سازی طولی بین ۹ تا ۱۱ متر و قطری در حدود ۳ تا ۳.۶ متر دارند و برای تولید گندله خام با ظرفیت ۹۰ تا ۱۲۰ تن در ساعت مورد استفاده واقع می شوند.
این استوانه نسبت به افق زاویه ی ۶ تا ۱۰ درجه ای دارد. دیواره ی صاف استوانه به وسیله ذرات مرطوبی پوشانده شده اند تا قدرت چسبندگی و سختی استوانه (درام) اصلاح شود. همچنین از اسکرپرهای (Scraper) دوار برای کنترل ارتفاع مخلوط گندله استفاده می شود. مخلوط گندله ی آماده شده از انتهای بالای درام به داخل شارژ می شود.
درام در طول خود منابعی دارد که آب را به داخل اسپری می کند. این کار به منظور شکل گیری گندله ها انجام می شود. گندله ها بر اساس طول، شیب، سرعت چرخش و مقداری که درام از مواد اولیه پر می شود در سایزهای مختلفی تولید می شوند. درام ها با محدودیت هایی هم همراه هستند.
به عنوان نمونه گندله های خام درون درام بر اساس سایز دسته بندی نمی شوند. همین مساله باعث می شود تا گندله های بزرگتر خرد شده و در ترکیب با سایزهای کوچکتر مجددا به داخل درام شارژ شوند.
دیسک های که برای گندله سازی در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد قطری بین ۶ تا ۷.۵ متر دارند و ظرفیت تولید آنها بین ۹۰ تا ۱۲۰ تن در ساعت می باشد. در این روش مواد خام روی سطح یک دیسک دوار خاص قرار می گیرند و عمل گندله سازی انجام می شود.
سرعت چرخش دیسک در حدود ۶ تا ۸ دور در دقیقه است و با خط افق زاویه ۴۵ درجه ای دارد. در حدود ۷۰ درصد از سطح دیسک به صورت موثر در تولید گندله مورد استفاده قرار می گیرد. سرعت دوران دیسک، زاویه انحراف نسبت به افق و سیکل حرکتی دیسک از جمله مواردی ست که در ویژگی های گندله ی ساخته شده در این روش تاثیر گذار است.
در دیسک دوار گندله ها دارای اندازه ی برابر هستند و خواص مکانیکی آن ها را می توان تنظیم کرد.
یکی از عوامل مهم در کیفیت گندله مربوط به سنگ آهن است، گندله تولید شده از سنگ آهن مگنتیت با عیار بالا هم کیفیت بهتر دارد و هم میزان آن بیشتر خواهد بود. به طور کلی ساختار بلوری مواد، نوع افزدونی و اندازه ذرات از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت و استحکام گندله هستند. تخلخل، احیاپذیری، استحکام، مقاومت در برابر سایش و خوردگی، تورم و ترکیب شیمیایی را در گندله آزمایش می‌کنند، این فاکتورها از عوامل مهم در کیفیت گندله به حساب می‌آید.
ایران یکی از بزرگترین تولید کنندگان گندله در جهان است. بر اساس گزارش سازمان توسعه و نوسازی معادل و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، در سال ۱۳۹۹ بیش از ۴۶ میلیون تن گندله در کشور تولید شده است که در مقایسه با سال ۹۸ این میزان تولید ۱۰ درصد بیشتر بوده است.
در بین شرکت های تولید کننده گندله، گل گهر با تولید ۱۲.۲ میلیون تن در رتبه نخست تولید قرار دارد و پس از آن فولاد مبارکه با تولید ۷.۳ میلیون تن در جایگاه دوم قرار گرفته است. میدکو با تولید ۶.۲ میلیون تن و فولاد خوزستان با ۵.۵ میلیون تن در رده های سوم و چهارم قرار دارند.
از دیگر تولید کنندگان گندله در کشور می توان از چادرملو، اپال پارسیان سنگان، فولاد سنگان خراسان، فولاد خراسان، سناباد، سنگ آهن مرکزی و صبانور نام برد.
